VII edycja 2020/2021

Poznaliśmy zwycięskie projekty VII edycji programu „Placówka” Instytutu Teatralnego

„Diabelski młyn – rekonstrukcja” Krzysztofa Cicheńskiego / Julii Kosek / Huberta Walawskiego i „Refrakcja” Magdy Fejdasz / Patrycji Kowańskiej / Weroniki Pelczyńskiej zwyciężyły w VII edycji programu „Placówka” IT. Tym samym oba projekty wejdą w etap Inkubacji, a po jego pomyślnym przejściu zostaną realizowane w 2022 roku.

O wyborze zwycięskich projektów zdecydowała Komisja programu, składająca się z kierowników wszystkich Działów oraz Dyrekcji Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego (Joanna Biernacka-Płoska – koordynatorka programu, Dorota Buchwald, Jarosław Cymerman, Justyna Czarnota, Dorota Głowacka, Anna Hausner, Jadwiga Majewska, Krystyna Mogilnicka, Łukasz Orłowski, Olga Sobkowicz, Mateusz Żurawski).

Głosowanie poprzedziły dwa etapy konkursowe – etap preselekcji eksplikacji (w tym roku nadesłano 82 zgłoszenia; 6 zostało zdyskwalifikowanych z powodu błędów formalnych) oraz rozmowy z twórcami czterech projektów zakwalifikowanych do finału (znalazły się w nim projekty: „Diabelski młyn – rekonstrukcja” Krzysztofa Cicheńskiego, Julii Kosek i Huberta Walawskiego, „Refrakcja” Magdy Fejdasz, Patrycji Kowańskiej i Weroniki Pelczyńskiej, „Ciche współpracownice Brechta. Praca niewidzialnych rąk” Darii Kubisiak oraz „P7P” Agnieszki Nasierowskiej).

Zwycięskie projekty wejdą w etap Inkubacji, która potrwa do końca stycznia 2022. W jej czasie autorki i autorzy będą mogli przeprowadzić rozmowy i weryfikację swoich pomysłów (zarówno pod względem finansowym, jak i merytorycznym) oraz dokonać oceny skali ryzyka logistycznego, finansowego i technologicznego (precyzyjne uzgodnienia i konsultacje z pracownikami Instytutu oraz niezbędnymi ekspertami).

Budżet programu wynosi 100 tys. zł brutto.

„Diabelski młyn – rekonstrukcja”, Krzysztof Cicheński / Julia Kosek / Hubert Walawski

„Diabelski młyn” to zaginiona „opera filmowa” Ludomira Różyckiego, której premiera odbyła się w 1931 roku w Poznaniu. W ramach projektu twórcy zamierzają przeprowadzić śledztwo mające na celu ustalenie statusu ontologicznego tego dzieła, a następnie dokonać jego rekonstrukcji – odpowiedniego zapisu i prezentacji na żywo w interdyscyplinarnej formie scenicznej.

Projekt ma charakter badawczo-artystyczny – praca nad spektaklem poprzedzona będzie kwerendą materiałów, które pozwolą twórcom wyobrazić sobie prawdopodobny kształt zapomnianego dzieła. Granica pomiędzy możliwym do zbadania faktem historycznym a domysłem i kreacją artystyczną, inspirowaną tym badaniem, nie będzie jednak wyraźnie zaznaczona. To od odbiorcy zależy, czy w historię tej opery / o tej operze / uwierzy, czy też potraktuje ją z podejrzliwością.

Twórcom zależy na zwróceniu uwagi na twórczość i osobowość Ludomira Różyckiego a także na poszukiwaniu oryginalnych form „operowego performansu”, „instalacji operowej” czy „operowego mockumentu”.

Sam tytuł jest metaforą rozpędzonej, uzależnionej od technologii, chaotycznej codzienności. Dzieło Różyckiego jest nowoczesnym – futurystycznym i futorologicznym – komentarzem rzeczywistości Dwudziestolecia Międzywojennego, w której kapitalizm, industrializacja i informacja miały zasadniczy wpływ na życie jednostki i społeczeństwa, a także na kulturę i sztukę. Dziś dla twórców dzieło to jest pretekstem i inspiracją do wypowiedzi na temat „diabelskiego młyna” współczesności – mechanizmy działania tej maszyny zdają się podobne, może działają ciszej, mniej zauważalnie, z pewnością jednak jeszcze szybciej i intensywniej, powodując znacznie głębsze zagubienie.

„Refrakcja”, Magda Fejdasz / Patrycja Kowańska / Weronika Pelczyńska

„Refrakcja” będzie pracą choreograficzno-dramaturgiczną na solo plus publiczność, w której twórczynie dążyć będą do wykreowania poczucia wspólnoty. Refrakcja oznacza „zjawisko załamania fal na granicy dwóch różnych ośrodków”. Re. Frakcja. Akcja. Zmiana. Kreacja. W projekcie podjęta zostanie próba zredefiniowania utartych ścieżek oglądania i „dziania się” teatru. Pośredniczką w zmianach perspektywy będzie choreografka działająca w teatrze dramatycznym. To figura, która łączy w sobie dziedziny teatru i choreografii, szukając nowych form ekspresji ciała na scenie. Ponadto, jednym z zadań choreografki w pracy nad spektaklem teatralnym jest szeroko pojęta mediacja pomiędzy aktorami a reżyserem, ciągła migracja między ciałem a umysłem.

W „Refrakcji” publiczność staje się tkanką twórczą – wspólnotą tworzoną przez szereg indywidualności. Reprezentowana przez performerkę choreografka dosłownie i w przenośni przeprowadzi widza „na drugą stronę”, będzie pośredniczyć, mediować, świadkować. Będzie obecna dla widza, by ten mógł tworzyć. W „Refrakcji” zostanie także odwrócona perspektywa, tak by widz mógł poczuć się czynny i potrzebny, a twórca-performer stał się wrażliwy na potrzeby widza. To zmiana cielesnej optyki teatru.

Twórczynie nurtuje zadawane od wieków pytanie: kiedy coś staje się teatrem? Chcą sprawdzić, czy przez pracę z własnym ciałem widz może poczuć i zrozumieć, jaką rolę pełni w tworzeniu się teatru. Obserwator jest ważniejszy od dzieła. A co, jeśli naszym obserwatorem staje się właśnie nasze ciało?

---

Cztery projekty w finale VII edycji programu „Placówka” Instytutu Teatralnego

O wyborze finalistów zadecydowała 14 października 2021 Komisja programu „Placówka”, składająca się z kierowników wszystkich Działów oraz Dyrekcji Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego (Joanna Biernacka-Płoska koordynatorka programu, Dorota Buchwald, Jarosław Cymerman, Justyna Czarnota, Dorota Głowacka, Anna Hausner, Jadwiga Majewska, Krystyna Mogilnicka, Łukasz Orłowski, Olga Sobkowicz, Mateusz Żurawski nie mógł uczestniczyć w posiedzeniu, ale Komisja otrzymała jego wskazania – wraz z uzasadnieniem – drogą mailową).

Decyzja podjęta została na podstawie lektury przesłanych przez twórczynie i twórców eksplikacji. W tym roku nadesłano 82 zgłoszenia (6 zgłoszeń zostało zdyskwalifikowanych z powodu błędów formalnych). Ostatecznie do finału programu zakwalifikowano cztery projekty:

„Diabelski młyn – rekonstrukcja” Krzysztofa Cicheńskiego
„Refrakcja” Magdy Fejdasz, Patrycji Kowańskiej i Weroniki Pelczyńskiej
„Ciche współpracownice Brechta. Praca niewidzialnych rąk” Darii Kubisiak
„P7P” Agnieszki Nasierowskiej

Kolejnym krokiem w ramach VII edycji programu będą rozmowy (w formie online) z wymienionymi twórcami i twórczyniami. Odbędą się one w najbliższych tygodniach. Zwycięzcę lub zwycięzców poznamy do 30 listopada. Wybrany projekt lub projekty wejdą w trwającą do końca stycznia 2022 fazę inkubacji. Będzie to czas ich dalszych intensywnych opracowań i rozwoju oraz weryfikacji kształtu a także możliwości realizacyjnych.

Zwycięski projekt (lub projekty) poznamy do końca listopada. Do tej pory w ramach programu – którego budżet wynosi co roku 100 tys. zł – powstało już 11 projektów.

---

Nabór zgłoszeń do VII edycji programu zakończył się 21 sierpnia 2021.

Ideą „Placówki” jest finansowa i organizacyjna pomoc przy powstawaniu spektakli twórczo wykorzystujących nowe formy sztuki teatralnej, języka scenicznego i estetyki. W VII edycji Programu wobec przedłużającej się pandemii COVID-19, przymusowego zamknięcia i utrudnionego powrotu do wcześniej praktykowanych form oraz aktywności twórczych, szczególnie zależy nam na wspieraniu działań performatywnych realizowanych w świecie realnym lub wirtualnym (radio, internet). Mamy nadzieję, że mimo ograniczeń pozwolą one twórcom/twórczyniom i odbiorcom/odbiorczyniom doświadczać tego, co najważniejsze, czyli spotkania (z zachowaniem obostrzeń np. fizycznego dystansu).

W pierwszym etapie nadesłane eksplikacje zostaną sprawdzone pod względem formalnym przez koordynatorkę i ocenione przez Komisję, w której skład wchodzą przedstawiciele wszystkich działów merytorycznych Instytutu Teatralnego. Etap drugi odbędzie się w listopadzie i przyjmie formę rozmowy Komisji z wybranymi wcześniej twórcami. W trzecim – ostatnim – etapie, czyli tzw. „inkubacji”, znajdzie się maksymalnie sześć projektów. Ich autorzy będą mieli 30 dni na rozmowy i weryfikację swoich pomysłów (zarówno pod względem finansowym, jak i merytorycznym) oraz dokonanie oceny skali ryzyka logistycznego, finansowego i technologicznego (precyzyjne uzgodnienia i konsultacje z pracownikami Instytutu oraz niezbędnymi ekspertami: co będzie przedmiotem projektu, co efektem, jak będzie dokumentowany, realizowany, oceniany, etc.).

Ogłoszenie zwycięzców tegorocznej edycji „Placówki” nastąpi do 10 lutego 2022.

Budżet programu wynosi 100 tys. zł brutto. W tegorocznej edycji planujemy podzielić go na maksymalnie trzy projekty.

Szczegółowe informacje na temat warunków aplikowania

VI edycja 2020/2021

W ramach VI edycji programu „Placówka” Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego zostanie zrealizowanych pięć projektów. Wszystkie pomyślnie przeszły etap inkubacji – ich premiery odbędą się w tym roku.

Z powodu pandemii inne są ostatnie sezony teatralne, ale inna jest także „Placówka”. W tym roku po raz pierwszy w ramach jednej edycji programu zrealizowanych zostanie aż pięć projektów. Uznaliśmy, że w trudnym dla polskiej sceny i jej twórców czasie jeszcze bardziej niż zwykle liczy się możliwość działania w warunkach bezpiecznych do pracy artystycznej, badawczej, społecznej. Stąd właśnie zmiany w regulaminie i nowe zasady finansowania.

Zwycięskie projekty VI edycji „Placówki” wybrała komisja złożona z kierowników oraz przedstawicieli działów merytorycznych Instytutu Teatralnego. Rozstrzygnięcie programu poprzedziły trzy etapy konkursowe – etap preselekcji eksplikacji, rozmowy z twórcami projektów zakwalifikowanych do finału oraz etap inkubacji.

Wszystkie projekty, które znalazły się w ostatniej fazie zostaną sfinansowane przez Instytut i zrealizowane do końca 2021. Będą to:

– Beniamin Bukowski / Trzecia Grupa Krakowska „Czyściciele”;
– Lukáš Jiřička, Jacek Sienkiewicz „Trzynasty znak”;
– Ula Kijak „Spektakle, których nie zrobiłam”;
– Monika Reks „Zostałam sceną”;
– Paweł Sakowicz „Vortex”;

V edycja 2019/2020

MASZYNA CHOREGORAFICZNA. ŚWIĘTO WIOSNY NA ATURII I MIMOZY WSTYDLIWE

Zwycięski projekt Klaudii Hartung-Wójciak „Maszyna choreograficzna…” będzie utworem teatralnym na aturi (rośliny, których liście poruszają się pod wpływem światła, dotyku i dźwięku), mimozy (których liście poruszają się pod wpływem światła i dotyku), instrumentalistów i performerów. Projekt stanowi rozwinięcie prac autorki w obszarze dramaturgii interdyscyplinarnej powstałej na styku sztuk wizualnych, teatru muzycznego i nauk ścisłych, a zainicjowanej w roku 2016 w ramach zajęć w Państwowej Wyższej Szkole Teatralnej w Krakowie, we współpracy z Barbarą Hanicką.

IV edycja 2018/2019

ZASTANAWIAM SIĘ…

Zwycięski projekt Joanny Pawlik, który realizowany będzie od marca do listopada 2019, łączyć ma elementy polifonicznego koncertu i performansu. Artystka – opierając się na doświadczaniu własnej niepełnosprawności ruchowej oraz wieloletniej działalności na polu sztuk wizualnych, filmu, performansu i realizacji koncertów – zaprosi do pracy artystki/artystów z niepełnosprawnością.

Tytuł „Zastanawiam się…” nawiązuje do sytuacji osobistej człowieka będącego w stanie zagrożenia – niepełnosprawnością, chorobą i wykluczeniem społecznym. Projekt podejmować ma także tematy dotyczące sytuacji polityczno-społecznej osób niepełnosprawnych w Polsce (między innymi na przykładzie protestu Rodziców Osób Niepełnosprawnych w Sejmie).

III edycja 2017/2018

MALINA

Na scenie w Malinie spotykają się trzy artystki: zafascynowana jogą oraz śpiewem tradycyjnym aktorka, Marta Malikowska; antropolożka, śpiewaczka, znawczyni i propagatorka muzyki ludowej Maniucha Bikont oraz Agata Siniarska – performerka, choreografka i joginka aktywnie działająca na rzecz stworzenia feministycznej wizji choreografii.

Artystki wspólnymi siłami przeprowadzają artystyczno-antropologiczny eksperyment, inspiracje dalekowschodnie łącząc z wschodnioeuropejską tradycją ludowego śpiewu, strategiami emancypacyjnymi i sesją medytacyjną. Stwarzają Świątynię Niewidzialnego Różowego Jednorożca pod wezwaniem Boskiej Matki Jogicznej.

Punkt wyjścia do projektu stanowił życiorys i działalność Maliny Michalskiej, jednej z pierwszych propagatorek jogi w Polsce, autorki popularnego podręcznika Hatha-Joga dla wszystkich, aktorki i tancerki. W latach 60., kiedy nauczycielami jogi byli głównie mężczyźni, Michalska otworzyła w Warszawie własną szkołę, na rzecz dalekowschodniej praktyki porzucając scenę. W Malinie stawiamy pytania o to, jaka jest relacja między aktorstwem i praktyką jogiczną. Jakiego rodzaju poszukiwania duchowe i pracę nad samorozwojem zakładają? Jakie są wspólne cele jogi i feminizmu? Czy istnieje związek między jogą i kreatywnością? Czym jest dzisiaj rytuał? Jak prawidłowo rozciągać psoas – mięsień duszy? Jak siedzieć? Jak leżeć? Jak oddychać?

II edycja 2016/2017

NEGRONAUTKI

Kim jest negronautka? To podróżniczka po swojej tożsamości, która konstruuje się wobec czarności.
Po co przychodzi? Żeby stworzyć polską, czarną narrację, nienaznaczoną historią niewolnictwa i kolonializmu. Czy murzynkę można przestać widzieć?

Prace nad spektaklem poprzedził „casting do roli murzynki” oraz akcja crowdfundingowa.

Do udziału w castingu zostały zaproszone tylko białe osoby. Uczestników proszono między innymi o wcielenie się w „rolę murzynki”. Skojarzenia, schematy i stereotypy, pozwoliły zbudować figurę czarnej bohaterki. W castingu wzięło udział prawie 100 osób. Do dalszego udziału w projekcie wybrano dwoje performerów.

II etap to kampania crowdfundingowa „Send me back to Africa”. Była ona odpowiedzią na ksenofobiczne pragnienia, aby osoby czarnoskóre miały swoje terytorium, a nie żyły w Polsce. Zebrane pieniądze miały zostać przeznaczone na stworzenie organizacji, która zajmie się wysyłaniem/odsyłaniem czarnych osób mieszkających w Polsce do krajów afrykańskich. Z potrzebnych 12 tys. zł zebrano 30 zł i prawie 800 rasistowskich komentarzy pod artykułami w mediach elektronicznych, które informowały o „nietypowej zbiórce”.

FLAGA NR 5

„Flaga nr 5” to eksperyment teatralny w formie otwartego dla widzów warsztatu hafciarskiego na motywach języka symboli narodowych z pilotem i erratą. Projekt realizowany jest w ramach programu „Placówka” Instytutu Teatralnego im. Zbigniewa Raszewskiego. Pokazy czterech odcinków odbędą się od 21 do 24 września 2017.

Seria „Flagi” jest projektem obsesyjnym o leczniczej roli haftu. Od końca XVIII wieku robótki ręczne stosowano jako lekarstwo na histerię, melancholię i masturbację. Wszystkie obsesje zawarte w tej sztuce są prawdziwe. Wszystkie mają podłoże psychotyczne.

Uczestnicy: Monika z Gorlic, Mira zza Buga, Daniel z Opola, Betti i Tomasz ulegają presji, żeby było ciekawie. Chcą uczynić ze swojego życia coś interesującego. Zadają sobie pytania kim są? Kiedy dają się na pokaz, grając siebie? Projekt jest dla Moniki z Gorlic nagrodą, a dla pozostałych nagrodą jest praca z Moniką z Gorlic.

I edycja 2015/2016